NASA | Exploring Ozone

ოზონის შრე

ოზონი, O3, ჟანგბადის ალოტროპული სახეცვლილებაა, ლურჯი ფერის მკვეთრი სუნის მქონე ფეთქებადი აირი. დუღილის ტემპერატურა +112�ჩ. ოზონი წარმოიქმნება ჟანგბადის ორატომიანი მოლეკულის გახლეჩვის შედეგად.
დედამიწის ატმოსფეროში ოზონის შემცველობა 0,01%-ია, მაგრამ მიუხედავად ასეთი მოკრძალებული რაოდენობისა, ოზონის შრე უმნიშვნელოვანეს როლს თამაშობს დედამიწაზე სიცოცხლის წარმოშობასა და შენარჩუნებაში. ხმელეთზე სიცოცხლის გაჩენა 800 მილიონი წლის წინათ, პალეოზოუმში შესაძლებელი გახდა მხოლოდ მას შემდეგ, რაც ოზონის შრემ გარკვეულ სისქეს მიაღწია.

ზონის შრე წარმოადგენს ბუნებრივ ეკრანს და იცავს დედამიწას და მასზე არსებულ სიცოცხლეს მზის მავნე ულტრაიისფერი გამოსხივების (UV) ზემოქმედებისაგან. რადიაციის შთანთქმის გამო ოზონის ფენის ტემპერატურა მატულობს, რაც მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს ატმოსფეროს სითბურ რეჟიმზე.

• ოზონის შრის გამოფიტვა

ულტრაიისფერი გამოსხივების დონე დღეს ბევრად უფრო მაღალია, ვიდრე 50 ან 100 წლის წინათ. ამას ოზონის შრის გამოფიტვა, ანუ ე.წ. ოზინის ხვრელის არსებობა იწვევს. ოზონის შრის შემცირების შედეგად მეტი ულტრაიისფერი გამოსხივება აღწევს დედამიწამდე.
ჩვეულებრივ მდგომარეობაში ატმოსფეროში დაცულია ბალანსი ოზონის წარმოქმნასა და დაშლას შორის, რაც ოზონის შრის მუდმივობის შენარჩუნებას უწყობს ხელს. მაგრამ ისეთი გარეშე ფაქტორების ზემოქმედების გამო, როგორიცაა ჰაერის დაჭუჭყიანება სამრეწველო გამონაბოლქვით, ეს ბალანსი დაირღვა და უფრო მეტი ოზონი იშლება, ვიდრე წარმოიქმნება, რასაც შედეგად ოზონის შრის გამოფიტვა სდევს.

პირველი ცნობები ოზონის შრის გამოფიტვის შესახებ 1957 წელს გაჩნდა – ინგლისელმა მეცნიერებმა ანტარქტიკის თავზე გაზომეს ოზონის რაოდენობა და ოზონის შრის სისქის მნიშვნელოვანი ცვლილებები დააფიქსირეს. 1985 წლის გაზაფხულზე ასევე ინგლისელი მეცნიერების, მ.მოლინასა და დ.როულინგის მიერ სამხრეთ პოლუსის თავზე უკვე ე.წ. ოზონის ხვრელი იქნა აღმოჩენილი


ოზონის ხვრელი ანტარქტიკას თავზე. 1991 წლის ოქტომბერი.

მას შემდეგ ყოველ გაზაფხულზე (სამხრეთ ნახევარსფეროს გაზაფხული ჩრდილოეთ ნახევარსფეროს შემოდგომას ემთხვევა) ანტარქტიკაში რეგულარულად იზომება ოზონის შრის სისქე. ბოლო მონაცემების თანახმად, ოზონის შრე იზრდება , შესაბამისად იზრდება UV გამოსხივების ინტენსივობა დედამიწაზე.

აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ ოზონის შრის სისქე ციკლურად იცვლება. პოლარული გაზაფხულის დაწყების დროს ოზონის რაოდენობა მცირდება 10, ხანდახან 30%-ითაც; მაგრამ ზაფხულის დადგომისას ოზონის შრე რეგულარულად მატულობს და მეტ-ნაკლებად უბრუნდება პირვანდელ, ნორმალურ მაჩვენებელს. სეზონური ცვლილებები ოზონის შრეში ყოველთვის იყო. ატმოსფეროს საკუთარი დინამიკა ახასიათებს. გარდა ამისა, განსხვავებულია ოზონის შრის სისქე განედების მიხედვითაც: ტროპიკებში ოზონის შრე ყოველთვის უფრო სქელია, ვიდრე პოლუსებზე. ეს თავისებურება ოზონის შრის გამოფიტვისასაც აღინიშნება: ეკვატორის გასწვრივ ოზონის შრე ყველაზე ნაკლებადაა დაზიანებული, მაშინ როდესაც პოლუსებზე ის ყველაზე მნიშვნელოვნად არის შემცირებული




• ოზონის შრის გამოფიტვის ბიოლოგიური შედეგები

როგორც ზემოთ აღინიშნა, ოზონის შრე ბუნებრივი ეკრანია და იცავს დედამიწას მავნე ულტრაიისფერი გამოსხივებისაგან. ოზონის შრის შემცირება პროპორციულად ზრდის ულტრაიისფერი გამოსხივების რაოდენობას, რომელიც დედამიწას აღწევს და სახიფათოა დედამიწაზე არსებული სიცოცხლის ყველა ფორმისათვის.

ასე მაგალითად, მომატებული ულტრაიისფერი გამოსხივება აზიანებს პლანქტონს, რომელიც თავის მხრივ თევზებისა და ზღვის ძუძუმწოვრების საკვებს წარმოადგენს და მათ არსებობას საფრთხეს უქმნის. ულტრაიისფერი გამოსხივების გაზრდა საზიანოა თვალებისათვის და ადამიანებში კატარაქტას იწვევს. შეიძლება კიდევ მრავალი სხვა მაგალითის დასახელება, მაგრამ რადიაციის ყველაზე უფრო ცნობილი საზიანო შედეგია კანის სიმსივნე. სტატისტიკის მიხედვით, ოზონის შრის 10%-ით შემცირება იწვევს კანის სიმსივნით დაავადებების 26%-ით გაზრდას.
გარემოსდაცვით პრობლემებს შორის ატმოსფერული ჰაერის დაბინძურების საკითხი საქართველოში ყოველთვის მტკივნეულად აღიქმებოდა. სამწუხაროა, მაგრამ ფაქტია, რომ საქართველოს წამყვანი ინდუსტრიული ქალაქები: თბილისი, რუსთავი, ქუთაისი და ზესტაფონი ატმოსფერული ჰაერით ყველაზე დაბინძურებული ქალაქების რიცხვში შედიოდა. მიუხედავად ბოლო წლებში სამრეწველო და სატრანსპორტო სიმძლავრეების მკვეთრი შესუსტებისა, ეს არასახარბიელო მდგომარეობა საქართველოს ქალაქებში ოდნავ თუ შემცირდა.

საქართველოში ჰაერის გამაჭუჭყიანებელი ნივთიერებების რაოდენობის აღრიცხვა ხდება სამრეწველო საწარმოების მიერ ყოველწლიური სტატისტიკური �2-ტპ� (ჰაერი) ფორმის მიხედვით. აღნიშნული ფორმის წარდგენა სოციალ-ეკონომიკური ინფორმაციის სახელმწიფო დეპარტამენტში აუცილებელია ყველა მოქმედი საწარმოსათვის.

ავტოტრანსპორტის მიერ გამონაბოლქვი მავნე ნივთიერებების ჯამური რაოდენობის დადგენა ხდება ქვეყანაში შემოტანილი ბენზინისა და დიზელის საწვავის რაოდენობისა და ხარისხის დათვლის შედეგად. თუმცა ეს მხოლოდ სახელმწიფო სექტორში რეალიზებულ საწვავს ეხება, კერძო სექტორის მიერ რეალიზებული საწვავის აღრიცხვა კი ჯერ არავის უწარმოებია.

გარდა ამისა, 1991 წლამდე ქვეყანაში არსებობდა ჰაერის ხარისხის მონიტორინგის კარგად ორგანიზებული სისტემა. დაკვირვებები წარმოებდა საქართველოს 11 ქალაქში: თბილისში (7 სადგური), რუსთავში (4), ქუთაისში, ბათუმში, სოხუმში, ტყვარჩელში, ზესტაფონში, გორში, მარნეულში, კასპში, ახალციხეში (სულ 34 სამონიტორინგო პუნქტი).

აღნიშნულ სადგურებში დღე-ღამის განმავლობაში სამჯერ იზომებოდა 4 ძირითადი პარამეტრი: მტვერი, ნახშირჟანგი და აზოტისა და გოგირდის დიოქსიდები. სხვა დამაბინძურებელი ნივთიერებები: სულფატები, გოგირდწყალბადები, ფენოლი, ფორმალდეჰიდი, ამიაკი, ოზონი, ბენზაპირინი და მძიმე მეტალები სპეციფიკური პირობების გათვალისწინებით ზოგიერთ პუნქტში იზომებოდა. სამწუხაროდ, საერთოდ არ ტარდებოდა დაკვირვება სათბური ეფექტის გამომწვევ გაზებზე: ნახშირორჟანგზე, ქლოროფლუოროკარბონებზე, მეთანზე და ა.შ.

1991 წლიდან აღნიშნული მონიტორინგის სისტემა ენერგეტიკული კრიზისისა და ეკონომიკური სიდუხჭირის გამო თითქმის მთლიანად მოიშალა და ამჟამად საგრძნობლად შესუსტებული სახით მხოლოდ თბილისში შემორჩა.

საქართველოში ატმოსფერული ჰაერის დაბინძურების ძირითად წყაროს ავტოტრანსპორტი (არასტაციონალური წყარო) და სამრეწველო და ენერგეტიკული საწარმოები (სტაციონალურ წყაროები) წარმოადგენენ. 80-იან წლებში, რომელიც აღინიშნებოდა ეკონომიკური და სოციალური განვითარების დონის სტაბილურობით, ამ წყაროებიდან ყოველწლიურად ჰაერში გამოფრქვეულ მავნე ნივთიერებათა რაოდენობა 1370-1570 ათ. ტონის ფარგლებში მერყეობდა. სტაბილური იყო აგრეთვე ამ დაბინძურებაში არასტაციონარული წყაროების წილი (66-70%).

1990 წლის შემდგომ აღინიშნება ამ წყაროებიდან ჰაერში მავნე ნივთიერებების გამოფრქვევის მკვეთრი შემცირება. 1992 წ. მავნე ნივთიერებების გამოფრქვევა 1986 წლის დონესთან შედარებით 4.5-ჯერ შემცირდა. 1992 წლის შემდგომ სახსრების უქონლობის გამო, ავტოტრანსპორტიდან და სტაციონარული წყაროებიდან, ჰაერში მავნე ნივთიერებების გაფრქვევა არ აღრიცხულა სათანადო სამსახურების მიერ. თუმცა უდავოა, რომ წარმოების კვლავაც შემცირების გამო, სტაციონარული წყაროებიდან მავნე ნივთიერებების ემისია კიდევ უფრო შემცირდა 1992 წლის შემდეგ.

გლობალური დათბობა

ვიკიპედიიდან, თავისუფალი ქართულენოვანი ენციკლოპედიიდან

გადასვლა: ნავიგაცია, ძიება

გლობალური დათბობა —დედამიწის ატმოსფეროს მიწისპირა ფენის და მსოფლიო ოკეანის საშუალო წლიური ტემპერატურის სწრაფი ზრდის პროცესი.

ატმოსფეროს საშუალო ტემპერატურა დედამიწის ზედაპირზე ბოლო საუკუნის განმავლობაში 0.74 ± 0.18 °C-ით გაიზარდა. კლიმატის ცვლილების სამთავრობათშორისო ჯგუფის (IPCC) დასკვნით "დედამიწის ატმოსფეროს საშუალო ტემპერატურის ზრდა მე-20 საუკუნის შუა წლებიდან სავარაუდოდ განპირობებულია ანთროპოგენური (ანუ ადამიანის საქმიანობის შედეგად წარმოქმნილი) სათბურის აირების კონცენტრაციის ზრდით", რომლის შედეგადაც ძლიერდება ატმოსფეროს სათბურის ეფექტი, რაც დედამიწის ქერქისა და ქვემო ატმოსფეროს გახურებას იწვევს. 21–ე საუკუნეში მოსალოდნელია დედამიწის ატმოსფეროს საშუალო ტემპერატურის შემდგომი ზრდა 1,1 – 6,4 °C–ით. სათბური აირების კონცენტრაციის ზრდის შეჩერების შემთხვევაშიც კი ეს დათბობა კიდევ ათას წელს გაგრძელდება. მხოლოდ ამის შემდეგ არის მოსალოდნელი დარღვეული წონასწორობის ხელალხალი დამყარება და საშუალო ტემპერატურის დასტაბილურება.

ატმოსფეროს საშუალო ტემპერატირუს ზრდა გამოიწვევს ზღვის დონის აწევას. გაიზრდება კატასტროფული კლიმატური მოვლენების სიხშირე და სიმძლავრე, შეიცვლება ნალექების რაოდენობა და განაწილება. შეიცვლება აგრეთვე სოფლის მეურნეობის მოსავლიანობა, შემცირდება მყინვარები, გადაშენდება ცოცხალი ორგანიზმების ზოგიერთი სახეობები, გაიზრდება დაავადებათა რიცხვი.

ჯერჯერობით უცნობია დედამიწის რომელი რეგიონი უფრო მეტად დაზარალდება ამ ცვლილებების შედეგად. სახელმწიფოთა უმრავლესობამ ხელი მოაწერა კიოტოს ოქმს, რომელიც ატმოსფეროში სათბურის აირების გაფრქვევათა შემცირებას ისახავს მიზნად. თუმცა არ წყდება დებატები იმის შესახებ, თუ რა უფრო რაციონალურია: გლობალური დათბობის შეჩერების ან შემოტრიალების მცდელობა თუ ადაპტაცია არსებულ და მოსალოდნელ ცვლილებებისადმი.

საერთაშორისო ორგანიზაცია ”Global Humanitarian Forum”-მა, რომლის თავმჯდომარეც გაეროს გენერალური დირექტორი კოფი ანანია, გამოაქვეყნა დასკვნა, რომელშიც გლობალური დათბობის მსხვერპლთა ზუსტი რაოდენობაა დასახელებული. ამის შესახებ ”New Scientist”-ი წერს. მკვლევართა მონაცემებით, ამჟამად გლობალური დათბობის გამო მსოფლიოში ყოველწლიურად დაახლოებით 300 ათასი ადამიანი იღუპება. საქმე იმაშია, რომ კლიმატის ცვლა ბუნებრივი სტიქიური მოვლენების რაოდენობის ზრდას იწვევს, ისეთების, როგორიცაა გვალვა და წყალდიდობა. ამას გარდა ცვალებადი კლიმატი გავლენას ახდენს განვითარებული ქვეყნების სოფლის მეურნეობაზეც, რასაც შიმშილობამდე მივყავართ. ”Global Humanitarian Forum”-ის მონაცემებით, სიკვდილიანობის დიდი წილი (90%-ი) განვითარებულ ქვეყნებზე მოდის. მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ 2030 წლისათვის დათბობის მსხვერპლთა რაოდენობა ყოველწლიურად 500 ათასამდე გაიზრდება. თარგი:დედამიწა

Global Warming 101

Aquecimento Global: O que você vai fazer?

მადნეულის(კაზრეთის )ადგილმდებარეობა

კაზრეთი (მადნეული) მდებარეობს საქართველოს სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში, თბილისის სამხრეთ-დასავლეთით 80 კმ-ზე, მდინარე მაშავერას მარჯვენა სანაპიროზე, იგი ქალაქის ტიპის დასახლებაა. საკვლევი ტერიტორია საკმაოდ დაშორებულია ჩვენი ქვეყნის გეოგრაფიულ ცენტრს (საქართველოს გეოგრაფიული ცენტრი მდებარეობს ლიხის ქედზე სურამის გადასასვლელის დასავლეთ ნაწილში) და მდებარეობს მის სამხრეთ-აღმოსავლეთით. დედაქალაქთან დაკავშჳრებულია საერთაშორისო მნიშვნელობის ავტომაგისტრალით, აგრეთვე რკინიგზით.

კაზრეთის ხედი

კაზრეთის (მადნეულის) გეოგრაფიული კოორდინატებია: ჩ.გ. 41⁰ 19^. და ა.გ 44 ⁰ 27^, . იგი ზღვის დონიდან საშუალოდ 900 მეტრზე მდებარეოობს. მადნეულის ჩრდილო-დასავლეთი საზღვარი გადის წალკის და გომარეთის პლატოებზე ჩრდილო-დასავლეთით და აღმოსავლეთით მას ქვემო ქართლის ვაკე ესაზღვრება; სამხრეთ- აღმოსავლეთით -- ლოქის მასივი, სამხრეთ-დასავლეთით -- დმანისის პლატო, ხოლო დასავლეთით -- ჯავახეთის ქედის ჩრდილო- აღმოსავლეთ განშტოებები.

პირდაპირი მანძილი თბილისიდან კაზრეთამდე (მადნეულიამდე) 47 კმ-ია, შავი ზღვის სანაპირომდე -- 240 კმ-ია. აღმოსავლეთ საზღვრამდე 21 კმ-ია.

ფუჭი ქანების მთა

· მადნეულის(კაზრეთის )რელიეფი

საკვლევი ტერიტორია მდებარეობს ბოლნისის რაიონში (ქვემო ქართლში). დასავლეთით მას ესაზღვრება დმანისი, აღმოსავლეთით და სამხრეთ-აღმოსავლეთით -- მარნეულის რაიონი , ჩრდილოეთით -- თეთრიწყაროს რაიონი, რომელიც გამოყოფილია ქციის ხეობით. მისი ფართობი 798,3 კვადრატული კმ-ია. ბოლნისის რაიონში მდებარეობს ერთი ქალაქი (ბოლნისი), ერთი დაბა (კაზრეთი) და 45 სოფელი.

ქალაქ ბოლნისის შესასვლელი

ბოლნისის რაიონის ტერიტორია აგებულია უმთავრესად მეოთხეული ნალექებით , ცარცული და იურული ასაკის კირქვებით, მერგელებით, ქვიშაქვებით და ვულკანოგენური წარმონაქმნებით. ასევე ვხვდებით ძველ ვულკანურ ნაკადებს, რომლებიც ხრამისა და მაშავერას ხეობაში ჩამოდის. საქართველოს ოროგრაფიული სქემის მიხედვით საკვლევი ტერიტორიის უდიდესი ნაწილი დაბალი ზეგნების ზონას მოიცავს. რომლის სიმაღლეც ზღვის დონიდან 500-დან 1000 მ-მდეა. აღმოსავლეთიდან ესაზღვრება ქვემო ქართლის ვაკე (ზღვის დონიდან 265-350 მ-ზე) ჩრ-დან თრიალეთის ქედის განშტოებები (ზღ. დონიდან 1500-2000 მ-ზე). სამხრეთით განლაგებულია რთული გეოლოგიური აგებულების, ლოქის ქედის ჩრდილოეთი კალთა მგლის ჭიშკრის უღელტეხილით (ზღვის დონიდან 1798 მ-ზე). ლოქის ქედის ჩრდილოეთი განშტოებები ბოლნისსა და მარნეულამდე ვრცელდება და ქმნიან ბუნებრივ წყალგამყოფს მაშავერას, ფოლადაურის და დებედას აუზებს შორის. დასავლეთიდან ჯავახეთის ქედის ჩრდილო აღმოსავლეთ განშტოებები ბოლნისამდე ვრცელდება და მაშავერას აუზების წყალგამყოფს წარმოადგენს. მდ. მაშავერა კაზრეთის ტერიტორიაზე მკვეთრად გამოხატულ ხეობაში მიედინება.

კარიერი

ბოლნისის რაიონის ტერიტორიის უდიდესი ნაწილი უჭირავს ქვემო ქართლის ვაკეს, რომელიც შემოფარგლულია გორაკ-ბორცვებით. იგი აგებულია მეოთხეული ალუვიური და დელუვიურ-პროვილიური ნაფენებით, საფუძვლად კი უმეტესად სარმატული ასაკის დისლოცირებული ნალექები უდევს. ვაკეზე კარგადაა გამოხატული მდინარეული ტერასები. გორაკ ბორცვების ზოლი ვულკანოგენური ქანებით და ქვიშა ქვებითაა აგებული. ზოგან გაშიშვლებულია პალეოგენური და ნეოგენური ქვიშაქვები და მერგელები. დამახასიათებელია რელიეფის ტექტოგენურ ვულკანოგენურ და ეროზიულ ფორმათა მონაცვლეობა.

· მადნეულის (კაზრეთის)ადგილმდებარ�
��ობის რუკა

• მადნეულის (კაზრეთის) ჰავა
• კაზრეთის (მადნეულის) კლიმატი ზოგადი ნიშნების მიხედვით მშრალი სუბტროპიკული სტეპური ჰავის ტიპს მიეკუთვნება. ზომიერად ცივი ზა,თრით და ცხელი ზაფხულით.
• საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე მზის ნათების საშუალო წლიური ხანგრძლივობა 2000 საათს აღემატება. ბოლნისის რაიონში, რომელიც მოიცავს მადნეულის ტერიტორიას, მზის ნთების საშუალო წლიური ხანგრძლივობა შეადგენს 2300-დან 2400-მდე საათს. მზის ნათების თვიური ჯამები(საათობით) მოცემულია ქვემოთ მოცემულ ცხრილში.1 (მონაცემები ეყრდნობა ჰელიოგრაფების ბაფტების დამუშავების შედეგად მიღებულ მონაცემებს)
ცხრილი1
•
თვე I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
სთ 135 135 140 200 230 280 290 290 230 200 130 125

მზის ჯამური რადიაციის მინიმუმი წლის მანძილზე საქართველოში აღინიშნება დეკემბერში (26-6.5 კკალ/სმ2 თვეში), ხოლო მაქსიმუმი - ზაფხულში, ძირითადად - ივნისში და ივლისში, ზოგჯერ - მაისშიც (16.0-19.7 კკალ/სმ2-ის ფარგკებსი მერყეობს.

საქართველოს ტერიტორიაზე ტემპერატურული რეჟიმის დიდი სხვადასხვაობაა, რაც განპირობებულია რთული რელიეფით. სიმაღლის ზრდასთან ერთად ჰაერის ტემპერატურა ეცეა საშუალოდ 0.6 გრადუსით ყოველ 100 მეტრზე (ვერტიკალური გრადიენტი). ტემპერატურის დაცემის სიდიდე დამოკიდებულია არა მარტო ადგილის სიმაგლეზე, არამედ რელიეფის ფორმებსა და წლის დროზე.
საქართვრელოს ტერიტორიაზე, ჰაერის საშუალო თვიური ტემპერატურის მიხედვით, ყველაზე თბილ თვედ ივლისი ითვლება, ყველაზე ცივ თვედ კი - იანვარი.
კაზრეთის(მადნეულის) ტერიტორიაზე ჰაერის თვიური ტემპერატურის საშუალო თვიური ტემპერატურები მოცემულია ცხრილში (იხ. ცხრ.2)
• ცხრილი 2
თვეები იანვარი აპრილი ივლისი ოქტომბერი
ტემპერატურა 0-2 8-10 22-23 12-13
ჰაერის ტემპერატურის წლიური აბსოლუტური მინიმუმი საკვლევ ტერიტორიაზე
მინუს 12-140 , ხოლო წლიური აბსოლუტური მაქსიმუმი -- პლუს 34-360 . ჰაერის ტემპერატურის წლიური ამპლიტუდა კი 20-220 შეადგენს. ტემპერატურის აბსოლუტური მინიმუმია- 240 (ბოლო 60 წ- ის მონაცემებით ). ტემპერატურის აბსოლუტური მაქსიმუმია + 39 0 (ბოლო 60 წ-ის მონაცემებით).
თეთრიწყაროს და თბილისის ჰიდრომეტეოროლოგიური სადგურების მონაცემთა ექსტრაპოლირების საფუძველზე, ,,მადნეულის’’ საწარმოს საქმიანობის რაიონში უყინვო პერიოდის უდიდესი ხანგრძლივობაა 256 დღე. ხოლო უმცირესი --178 დღე. აღნიშნული ტერიტორიაზე გაზაფხულის უკანასკნელ წაყინვათა შეწყვეტის საშუალო თარიღია 10 აპრილი, ხოლო შემოდგომით პირველ წაყინვათა დადგომის საშუალო თარიღი -- 10 ნოემბერი. საქართველოს ტერიტორიაზე ნიადაგის საშუალო თვიური ტემპერატურა 10 სმ-ის სიღრმეზე მერყეობს საკმაოდ დიდ დიაპაზონში: აპრილში მინუს 20 -დან პლუს 140 ს ზევით. ივლისში პლუს 120 -- 280 - ის ზევით და ოქტომბერში --- პლუს 20 – 16 0 - ის ზევით.
• კაზრეთის (მადნეულის)ტერიტორიაზ�
�� ნიადაგის საშუალო თვიური ტემპერატურა შეადგენს: აპრილში - +120-ს; ოქტომბერში- +140-ს.
ხეობების არათანაბარი გათბობა ხელს უწყობს საქართველოს ტერიტორიაზე ადგილობრივი თერმული ცირკულაციების წარმოშობას ატმოსფეროში(მუსონები, ბრიზები, მთა-ხეობათა და სხვა ქარები). ეს ცირკულაციური პროცესები ურთიერთქმედებენ და ქარების საკმაოდ რთულ რეჟიმს აპირობებენ. კაზრეთის ტერიტორიაზე ქარის სიჩქარე საშუალოდ წელიწადში 2მ/წმ-ია. გაბატონებულია როგორც დასავლეთის(36%), ისე აღმოსავლეთის (25%) მიმართულების ქარები . უქარობის შემთხვევები წელიწადში 479-ია 1460 დაკვირვებიდან. იანვარში ქარის საშუალო სიჩქარე 2მ/წმ-ია. გაბატონებულია დასავლეთის (48%) და აღმოსავლეთის (22%) მიმართულების ქარები. უქარობის შემთხვევები 50-ია თვეში 124 დაკვირვებიდან, ივლისში ქარის საშუალო სიჩქარე ასევე არ აღემატება 2მ/წმ-ს. გაბატონებულია ისევ დასავლეთის (38%) და აღმოსავლეთის (20%) მიმართულების ქარები. უქარობის შემთხვევები 27-ია თვეში 124 დაკვირვებიდან. დღე-ღამის განმავლობაში ქარის მიმართულება განიცდის ცვალებადობას. დღისით ძირითადად გაბატონებულია აღმოსავლეთი და სამხრეთ-აღმოსავლეთი მიმართულების ქარები. ღამით კი - დასავლეთის.
საქართველოს ტერიტორიაზე ნალექების რაოდენობის წლიური ჯამი 300მმ-დან (და უფრო ნაკლები) 3400მმ-მდე(და უფრო მეტის) ფარგლებში მერყეობს. საკვლევ ტერიტორიაზე ნალექების რაოდენობის წლიური ჯამი საშუალოდ 500 მმ-ის ფარგლებშია. ნალექების რაოდენობა თბილ და ცივ პერიოდში
თვეები I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
ნალექები მმ/თვე - - 6 20 25 20 12 6 8 6 6 -

დაბა კაზრეთის (ბოლნისი რაიონი) მიდამოებში მდიდარი და მრავალფეროვანი მეტალების საბადოებით არის ცნობილი. აქ 1975 წლიდან მიმდინარეობს მთის ქანებიდან მიღებული კვარციტებისა და სპილენძ-პირიტის მადნების გადამუშავება.
ოქროს გადამამუშავებელ საწარმოსთან ახლოს მდებარე პატარა მდინარე კაზრეთულა მკვდარ მდინარედ ითვლება და იგი მდინარე მაშავერასთან შეერთების მონაკვეთსაც მნიშვნელოვნად აბინძურებს. ადგილობრივი მოსახლეობა დაავადების შემთხვევების ზრდაზე მიუთითებს.
არასამთავრობო ორგანიზაციამ ითავა გამოეკვლია ეს პრობლემა. ჩატარებული სამუშაოების შედეგად გამოვლინდა , რომ მაშავერასა და კაზრეთულაში დაახლოებით 7 მძიმე მეტალია დალექილი. ცოცხალი ორგანიზმების გაქრობა კი წყალში მჟავას არსებობამ გამოიწვია.
გასათვალისწინებელია ისიც, რომ ამ მდინარეს ბოლნისის რაიონში საყოფაცხოვრებო მიზნებითაც გამოიყენებენ და ზაფხულობით სოფლის მეურნეობის პროდუქტებსაც რწყავენ. მაგალითად გამოკვლევებმა აჩვენა, რომ სოფელ რკიანეთში დათესილი ხორბალი შეიცავდა სხვადასხვა მავნე ნივთიერებებს, მათ შორის - კადიუმს.
არასამთავრობო ორგანიზაცია თვლის, რომ საფრთხე მხოლოდ აქაურობას კი არა, დედაქალაქის მოსახლეობასაც ემუქრება, რადგან თბილისური ბაზრები ბოლნისში მოყვანილი პროდუქტებითაა სავსე.
არასამთავრობო ორგანიზაციამ მოიწვია ექიმი- სპეციალისტები, რომლებსაც დაევალათ ბოლნისი რაიონის მოსახლეობის ჯანმრთელობის გამოკვლევა. გამოკვლევის შედეგად დადგინდა, რომ დაბა კაზრეთში დაფიქსირებულია სიმსივნით დაავადებულთა დიდი რაოდენობა, რაც დემოგრაფიული გენოციდის ტოლფასია.
მოსახლეობის დიდი ნაწილი, რომელიც ამ საწარმოშია დასაქმებული, კომპანიის გაჩერების წინააღმდეგია, მაგრამ მეწარმეებისაგან ეკოლოგიური პრობლემების მოგვარებას ითხოვს.
ბოლნისის რაიონის ადგილობრივი ბიუჯეტის მთავარ შემავსებელ ძალას კომბინატი " მადნეული" წარმოადგენს. კომბინატში დასაქმებულია 750 ადგილობრივი მოსახლე. საბადოებიდან მადნის მოპოვება ხდება ბურღვა - აფეტქებითი მეთოდით, შემდეგ მიმდინარეობს მადნებიდან მეტალების მიღება და მიღებული პროდუქტის გასუფტავება მინარევებისგან. ნარჩენებს წარმოების ოთხ საგანგებო ნაგავსაყრელზე ყრიან.
აღსანიშნავია ისიც რომ კომპანიას აქვს წყლის ჩაკეტილი სისტემა რაც მავნე ნარჩენების მდინარეში მოხვედრას გამორიცხავს. კომპანიის მესვეურთა მტკიცებით, ისინი რეგულარულად აკეთებენ წყლის ანალიზს, რომლის მიხედვითაც, მდინარეში მავნე ნივთიერებების არსებობა დასაშვებ ნორმებს არ აღემატება და მოსახლეობას არანაირი საფრთხე არ ემუქრება.
სააქციო საზოგადოება "მადნეული" კერძო კომპანიაა და მის საქმიანობაში საქართველოს მთავრობა ვერ ჩაერევა. თუმცა მისი დავალებებით რეგულარულად ეწყობა მონიტორინგი გარემოს დაბინძურების გამოსავლენად და საჭირო შემთხვევაში გაიცემა საჯარიმო სანქციები.
(ცნობა მოპოვებულია ქიმიის მე-9 სკლასის სახელმძღვენელოდან (ჩვენი საამაყო მასწ.) ია გიგიბერიის და ნინო ლობჟანიძის წიგნიდან :)

მკითხველებო ძალიან გამიხარდება თუ დატოვებთ კომენტარს და მისცემთ რჩევას თუ როგორ უნდა მოიქცეს ამ შემთხვევაში - მოსახლეობა, არასამთავრობო ორგანიზაცია და მეწარმე. გმადლობთ ყურადღებისთვის :)